چرا گاوها آبستن نمی شوند؟

” چرا گاوها آبستن نمی شوند؟ “

همیشه گروهی از مادینه ها هستند که در اولین تلقیح آبستن نمی شوند و باید طی یک یا دو ماه آینده مجددا تلقیح شوند، یا آبستن شده اند اما به صورت غیرمنتظره ای آبستنی خود را از دست می دهند.
عدم تخمک گذاری، مشکلات ژنتیکی، نا مناسب بودن زمان تلقیح، وجود مشکل در نگهداری و ذخیره اسپرم، خطا در حین انجام تلقیح مصنوعی، مرگ رویان، عفونت، استرس گرمایی، مشکلات متابولیکی و ….. .
در این مقاله می خواهیم چهار مورد از علل فراگیر که سبب عدم آبستنی گاوها می شوند را بررسی نماییم.

1. سلامت گاو

   در مورد سلامتی مادینه باید سه مورد را مد نظر داشته باشیم: اختلالات پس از زایمان که در گله های شیری رایج هستند، اختلالات پس از زایمان که سبب بروز مجموعه ای از مشکلات دیگر می شوند و رابطه بین اختلالات مختلف با شاخص های تولیدی که بسیار پیچیده هستند.

   طی مجموعه ای از مطالعات که توسط Ribeiro و همکاران در سال 2016 انجام شد، دیده شد که اثر منتقل شده از اختلالات پس از زایمان (جفت ماندگی، عفونت رحم، ورم پستان، لنگش، مشکلات گوارشی، مشکلات تنفسی)  حتی تا چهار ماه پس از زایمان نیز ادامه پیدا می کنند. همچنین مطرح شده است که اختلالات پس از زایمان  بر تکامل رویان، سیگنال دهی برای تشخیص آبستنی مادر و محیط رحم اثر منفی دارد. احتمال آبستنی مادینه هایی که در بازه ی زمانی بین زایش و تلقیح مصنوعی خود دچار بی نظمی های پس از زایمان هستند،10-7 درصد کمتر از دام های سالم می باشد.

   اسهال ویروسی گاوی (BVD) و عفونت مزمن لپتوسپیروسیس (عفونت باکتریایی که قابل انتقال به انسان است) دو مورد از عفونت های دردسر ساز هستند که می توانند منجر به ناباروری و یا از دست دادن زود هنگام آبستنی شوند. با واکسیناسیون به موقع می توان از وقوع این عفونت ها جلوگیری نمود.

   افت قابل توجه نمره ی بدنی دام در هفته های اول پس از زایش بر روی باروری و کیفیت رویان اثر منفی می گذارد، اما مادینه هایی که قادر به حفظ وضعیت بدنی خود پس از زایمان هستند عملکرد تولیدمثلی بهتری خواهند داشت (کاروالیو و همکاران، 2014).

   گاوهای شیری به صورت مرتب در معرض ابتلا به استرس گرمایی هستند. بدن این گاوها همواره در حال تولید گرما می باشد که در صورت گرم بودن محیط، دام دچار استرس گرمایی می شود که این امر می تواند منجر به آسیب اووسیت ها و رویان های تازه تشکیل شده گردد. استرس گرمایی که چندین ماه قبل از تخمک گذاری رخ داده نیز می تواند بر میزان باروری دام تاثیرگذار باشد.

   نکته جالب این است که اثرات منفی استرس گرمایی را می توان از طریق با انتقال جنین حذف نمود چرا که جنین یک هفته ای، مرحله ای را که استرس گرمایی می تواند به آن آسیب بزند را گذرانده است (هانسن، 2015).

2. تخمک گذاری

   حتی اگر تمامی فاکتور ها به صورت کامل وجود داشته باشند، تا زمانیکه یک فولیکول تخمک گذاری نکند هیچ احتمالی برای آبستنی وجود نخواهد داشت. از دلایل عدم تخمک گذاری گاو می توان به اختلالات ایجاد شده پس از زایمان قبلی و یا بالا بودن میزان تولید شیر در دامداری های صنعتی اشاره کرد.

   به طور متوسط عدم تخمک گذاری حداقل در 20 درصد گاوهای شیری حتی پس از دوره ی انتظار 60 روزه (VWP) نیز ادامه می یابد (ویلتبنک و همکاران، 2010).

   علاوه بر آماده نبودن اووسیت ها برای لقاح، کم بودن غلظت پروژسترون در طول چرخه رشد فولیکول نیز می تواند از علل عدم تخمک گذاری باشد. این به این معنی است که میزان هورمون ها در هنگام رشد فولیکول ها بر کیفیت تخمک گذاری اثرگذار بوده و غلظت های بالاتر پروژسترون در روزهای قبل از تخمک گذاری تاثیر بسیار مثبتی بر باروری خواهد داشت.

3. کیفیت تلقیح و اسپرم

   با اینکه اسپرم و تخمک طول عمر محدودی در لوله ی تولیدمثلی دارند اما همچنان اسپرم ها باید چند ساعت در لوله ی تولید مثلی گاو ماده بمانند تا زمان کافی برای رسیدن به مکان لقاح در اویداکت (لوله رحم) را داشته باشند.

   زمانبندی مناسب برای تلقیح مصنوعی امری ضروری است. بهترین زمان برای انجام تلقیح، 16-4 ساعت پس از ایستا فحلی می باشد. با دقت در زمان تلقیح و نحوه ی انجام آن می توان حتی با پروتکل های پیچیده، بهترین نتیجه را داشت.

   درست است که کیفیت اسپرم گاوهای نر با یکدیگر متفاوت بوده و نحوه ی بسته بندی اسپرم ها در ایستگاه ها مختلف نیز مشابه نیستند، اما ضعیف بودن باروری اسپرم ها در یک دز مشخص بیشتر به دلیل ذخیره، انجمادزدایی و جابجایی نادرست اسپرم در دامداری ها می باشد. به منظور جلوگیری از افت باروری اسپرم باید به این نکات توجه شود: تانک نگهداری اسپرم باید کیفیت لازم را داشته باشد و سطح ازت آن مرتبا چک شود، خروج پایوت های اسپرم از ازت باید به حداقل برسد، دمای آب مخزن دستگاه ذوب اسپرم و مدت زمان ماندن پایوت اسپرم در آن باید به مقدار کافی باشد واسپرم باید دقیقا در بدنه ی رحم تخلیه شود.

4. از دست رفتن رویان

   از دست دادن رویان یکی از محدودیت های بزرگ در میزان آبستنی گاوهای شیری می باشد. لقاح بیشتر از آنچه که ما فکر می کنیم نقش دارد اما بیشتر از 20 درصد رویان ها بیشتر از چهار هفته نمی توانند زنده بمانند. حتی اگر رویان ها بتوانند چهار هفته زنده بمانند، 12 درصد آن ها بین روزهای 28 و 60 پس از تلقیح از دست می روند (ویلتبنک و همکاران، 2016).

چه کاری باید انجام شود؟

با رعایت چند نکته کلیدی می توانید میزان باروری گاو های شیری خود را افزایش دهید:

1. هر گونه اختلال در برنامه واکسیناسیون و تغذیه گاوهای انتقالی را برطرف کنید.
2. در ماه های گرم سال، گرما را به طور موثر کاهش دهید.
3. در گاوهایی که مشکل تخمک گذاری دارند از هورمون تراپی استفاده نمایید تا از وجود مقدار کافی پروژسترون در طول چرخه فولیکولی مطمین شوید.
4. در زمان و نحوه ی انجام تلقیح مصنوعی دقت کافی و لازم را داشته باشد.
5. با استفاده از سیستم های مدیریتی درست هم در بخش نگهداری و تغذیه و هم در بخش ژنتیک و اصلاح نژاد، میزان از دست دادن رویان را به حداقل برسانید.

منابع:

• Carvalho, P.D., A.H. Souza, M.C. Amundson, K.S. Hackbart, M.J. Fuenzalida, M.M. Herlihy, H. Ayres, A.R. Dresch, L.M. Vieira, J.N. Guenther, R.R. Grummer, P.M. Fricke, R.D. Shaver, and M.C. Wiltbank. 2014. Relationships between fertility and postpartum changes in body condition and body weight in lactating dairy cows. J. Dairy Sci. 97:3666-3683.
• Hansen, P.J. 2015. Impact of heat stress on female fertility. Florida Beef Cattle Short Course Proceedings.
• Hovingh, E. 2009. Abortions in dairy cattle: common causes of abortions. Virginia Cooperative Extension. Publication 404-288.
• Ribeiro, E.S., G. Gomes, L.F. Greco, R.L.A. Cerri, A. Vieira-Neto, P.L.J. Monteiro Jr., F.S. Lima, R.S. Bisinotto, W.W. Thatcher, and J.E.P. Santos. 2016. Carryover effect of postpartum inflammatory diseases on developmental biology and fertility in lactating dairy cows. J. Dairy Sci. 99:2201-2220.
• Santos, J.E.P., R.S. Bisinotto, and E.S. Ribeiro. 2016. Mechanisms underlying reduced fertility in anovular dairy cows. Theriogenology. 86:254-262.
• Wiltbank, M.C., G.M. Baez, A. Garcia-Guerra, M.Z. Toledo, P.L.J. Monteiro, L.F. Melo, J.C. Ochoa, J.E.P. Santos, and R. Sartori. 2016. Pivotal periods for pregnancy loss during the first trimester of gestation in lactating dairy cows. Theriogenology. 86:239-253.
• Wiltbank, M.C., A. Gumen, H. Lopez, and R. Sartori. 2010. Management and treatment of dairy cows that are not cycling or have follicular cysts.

آرکاژن ، اصلاح نژاد دام