اسپرم ماده زا

اسپرم ماده زا

اسپرم ماده زا

امروزه اسپرم دام های نر برتر را منجمد کرده و از آن برای تلقیح مصنوعی گاوهای ماده استفاده می شود تا خصوصیات ژنتیکی مطلوب آن ها به تعداد بیشتری از گاوهای ماده منتقل شده و کیفیت ژنتیکی گله ها افزایش یابد. در این تکنیک می توان از اسپرم های معمولی و یا اسپرم های ماده زا یا تعیین جنسیت شده (Sexed Semen) استفاده نمود.

 

Sexed Semen:

مایع منی تعیین جنسیت شده (Sexed Semen) دارای اسپرم X و یا Y می باشد که از آن برای تولید فرزندان نر یا ماده ی مطلوب ( با صحت تقریبی 90-80 درصد) استفاده می شود. تکنولوژی تفکیک جنسی اسپرم توسط دپارتمان کشاورزی امریکا (USDA) بهبود یافته و تجاری سازی مایع منی تعیین جنسیت شده نیز در سال 2001 و در امریکا آغاز شد و امروزه در بسیاری از کشورهای اروپایی، امریکایی، کانادا، مکزیک، برزیل، چین، ژاپن و …… به طور تجاری تولید می شود.

در فرآیند تعیین جنسیت مایع منی، اسپرم ها بر اساس تفاوت در ژنوتیپ خود به دو گروه X- و Y- تفکیک می شوند. مقدار DNA کروموزوم های دارای ژنوتیپ X- (جنس ماده) حدود 8/3 درصد بیشتر از کروموزوم های Y- (نر) است.

در میان روش های مختلف برای تعیین جنسیت مایع منی، روش Flu cytometry به عنوان کارآمدترین روش شناخته شده است.

 Flu cytometry
دستگاه Flu cytometry

کیفیت و دقت این تکنولوژی طی چند دهه اصلاح شده و افزایش یافته است و امروزه تفکیک جنسی با این روش با خلوص بالای 90 درصد امکان پذیر است و در امریکا، اروپا و کشورهای سایر مناطق نیز به صورت تجاری در حال انجام است. سایر روش های تفکیک جنسی اسپرم که خلوص و دقت کمتری دارند عبارتند از:

Albumin Gradient/ Percoll gradient/ Gradient swim down ، Free flow electrophoresis ، Identification of H-Y antigen ، Centrifugal counter current distribution و روش های ژنتیکی.

به دلیل سرعت پایین تفکیک، عدم جهت گیری مناسب برخی اسپرم ها در حین تفکیک، آسیب وارد شده به برخی از اسپرم ها در حین فرآیند تفکیک و عدم تفکیک درست گروهی از اسپرم ها، 75 درصد مایع منی اولیه از بین رفته و تنها 15-10 % آن به اسپرم تعیین جنسیت شده تبدیل می شود.

استفاده از اسپرم های تفکیک جنسی شده (Sexed) در تلقیح مصنوعی بدون خطر و مطمین است اما چون غلظت اسپرم در پایوت مایع منی تعیین جنسیت شده کمتر از پایوت مایع منی معمولی است و خود فرآیند تفکیک سبب آسیب به اسپرم می شود، نرخ آبستنی با مایع منی تعیین جنسیت شده 15-10 درصد کمتر از مایع منی معمولی است لذا پیشنهاد می شود که از این اسپرم ها بیشتر برای تلقیح تلیسه ها که باروری بهتری دارند، استفاده شود.

نکات مهم جهت افزایش بازدهی تلقیح مصنوعی با اسپرم تعیین جنسیت شده:

1- آماده بودن گاو برای تولید مثل: گاو باید از نظر چرخه ی تولیدمثلی، آماده بودن و ترمیم شدن طبیعی رحم و همچنین فحل آمدن در شرایط مناسب و درستی باشد. برای استفاده از اسپرم تعیین جنسیت شده، باید گاوها را 90 روز پس از زایمان تلقیح نمود. مایع منی تنها 21 روز پس از اتمام چرخه ی تولیدمثلی می تواند در رحم رسوب کرده و منجر به لقاح شود، از این رو باید تنها گاوهایی را تلقیح کرد که چرخه ی تولیدمثلی منظمی دارند.

2- در نظر گرفتن سن دام: کارایی اسپرم های تفکیک جنسی شده در دام هایی که زیر 24 ماه هستند بسیار بهتر و بیشتر می باشد لذا توصیه می شود که از این نوع اسپرم بیشتر برای دام های جوان استفاده گردد.

3- بالانس بودن جیره ی گله: هر اشتباه تغذیه ای می تواند اثر قابل توجهی بر روی باروری گاوها داشته باشد. به همین دلیل تغذیه ی گاوها باید کاملا تخصصی و اصولی صورت گیرد. همچنین فلاشینگ مرتب و استفاده از مواد معدنی و ویتامین ها د رجیره می توانند سبب افزایش نرخ باروری و آبستنی شوند.

مزایای استفاده از مایع منی تعیین جنسیت شده:

1- تولید گوساله های ماده ی بیشتر سبب افزایش تعداد گوساله های جایگزین می شود.

2- امکان فروش تلیسه های مازاد به سایر مزارع ممکن می شود.

3- پیشرفت ژنتیکی از طریق افزایش بازدهی برنامه های Progeny tess ، انتقال جنین و IVF سرعت می گیرد.

4- راهی اقتصادی است برای افزایش توان گله بدون نیاز به وارد کردن گوساله از بیرون گله چرا که خطر احتمالی ورود بیماری به گله کاهش می یابد (بهبود امنیت زیستی گله).

5- با کاهش تولید گوساله های نر، سخت زایی کاهش می یابد که به ویژه برای تلیسه ها بسیار مفید خواهد بود.

 

محدودیت های استفاده از مایع منی تعیین جنسیت شده:

1- هزینه ی زیاد دستگاه تفکیک جنسی .

2- راندمان و سرعت پایین تفکیک .

3- نیاز به فردی با مهارت بالا برای کار با دستگاه تفکیک جنسی .

4- آسیب رسیدن به اسپرم در اثر نیروی برشی، بار الکتریکی، تشکیل قطرات و توقف ناگهانی .

5- از دست رفتن نزدیک به 50 درصد اسپرم ها .

6- کاهش پتانسیل انجماد اسپرم های تفکیک شده .

7- کاهش غلظت اسپرم تعیین جنسیت شده از 20 میلیون دز (غلظت اسپرم معمولی) به 4-2 میلیون دز و سخت شدن مدیریت حجم کم اسپرم .

 

آرکاژن ؛ پیشرو در اصلاح نژاد دام

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *