” تنش گرمایی و تاثیرات آن بر عملکرد گاوهای شیری “
با توجه به تغییرات اقلیمی و پدیده گرم شدن زمین مدیریت صنعت دامپروری با بحران مواجه شده است. هدف اصلاح نژاد پیشرفت ژنتیکی برای صفات مطلوب به منظور افزایش بازده اقتصادی است. پیشرفت ژنتیکی با انتخاب افراد برتر از نظر ژنتیکی حاصل میشود. در مصرف غذا توسط حیوان، اتلاف انرژی نه تنها به صورت دفع انرژی شیمیایی و گازی بلکه به صورت حرارت را نیز به دنبال خواهد داشت. حیوانات به طور مداوم حرارت تولید نموده و آن را مستقیما به وسیله هدایت، انتقال و یا به صورت غیر مستقیم و از طریق تبخیر آب و تعریق خارج میکنند. تنش گرمایی عبارت است از ناتوانی حیوان برای دفع بار حرارتی ایجاد شده که با قرار گرفتن در شرایط نامناسب محیطی تشدید میشود. تنش گرمایی عملکرد گاوهای شیری را تحت تاثیر قرار میدهد. گاو شیری در پاسخ به تنش گرمایی رفتارهای متفاوتی را نشان میدهد که از این رفتارها می توان به کاهش مصرف خوراک، افزایش مصرف آب، افزایش تعریق، افزایش سرعت تنفس و دمای رکتوم را نام برد. تعریق گاو در آب و هوای گرم باعث از دست رفتن آب بدن می شود که این امر منجر به افزایش نیاز دام به آب خواهد شد. یکی از پاسخهای رفتاری گاو به تنش گرمایی کاهش مصرف خوراک است تا بدین وسیله حرارت متابولیکی ناشی از هضم و جذب و متابولیسم را کاهش دهد. تولید شیر حرارت تولیدی بدن دام را بیشتر میکند. به طور کلی حرارت متابولیکی تولید شده از بدن دام در حیوانات پرتولید بیشتر از حیوانات کم تولید است برای مثال در گاوی با تولید روزانه 30 کیلوگرم شیر، حرارت تولیدی دو برابر سطح نگه داری حیوان است.
تنش گرمایی مشکلات جدی را در زمینه سلامت دام، تولیدمثل، باروری دام، سلامت پستان و تولید شیر به وجود میآورد. تنش گرمایی با تاثیر بر عملکرد تولیدمثلی دام به خصوص بر محور هیپوتالاموس – هیپوفیز-تخمدان باعث کاهش نرخ آبستنی میشود. هورمون های GnRH، LH و FSH نقش کلیدی در عملکرد تخمدان دارند از جمله در رشد فولیکول، تخمک ریزی، تشکیل جسم زرد نقش دارند. استروژن و پروژسترون از هورمون های حیاتی برای بروز فحلی و تثبیت آبستنی میباشند. بیشتر مطالعات نتایج متفاوتی از تاثیر تنش گرمایی بر عملکرد تولیدمثلی گزارش کردهاند. در بعضی مطالعات نشان داده شد که بافت های فولیکولی شکل گرفته در شرایط گرمایی سطح پایینتری از استروئید را دارند. در مطالعهی دیگری گزارش شده است که کمتر شدن غلظت GnRH ترشح LH را تحت تاثیر قرار میدهد و همچنین در مطالعه دیگری کاهش گیرنده های هورمون LH گزارش شده است. بر خلاف هورمون LH که در تنش گرمایی ترشح کاهشی دارد، هورمون FSH به خاطر فولیکولهای در حال رشدی که در تخمدان هستند زیاد میشود. تحقیقات نشان داده است که کاهش هورمون Inhibin در پلاسما منجر به افزایش هورمون FSH شده است. مدت و شدت فحلی در گاوهای شیری به میزان استرادیول پلاسما بستگی دارد. کاهش استرادیول در گاوهای نزدیک به تخمکریزی گزارش شده است و بدین طریق ترشح و سرژ LH را مختل میکند که در نتیجه آن جسم زرد ناقص شکل میگیرد، جسم زرد پروژسترون ترشح میکند که برای تکامل و رشد جنین ضروری است و چنانچه در نتیجه کاهش هورمون LH جسم زرد به درستی شکل نگیرد میزان پروژسترون جهت ادامه آبستنی کافی نیست. تنش گرمایی همچنین باعث زیاد شدن سلول های سوماتیکی پستان میشود و ورم پستان را در گله زیاد میکند.
راهکاری های استراتژی جهت مقابله با تنش گرمایی
بی شک یکی از ارزان ترین راههای کنترل گرمای بیرون وجود سایبان جهت جلوگیری از تابش مستقیم آفتاب میباشد. از دیگر راهکارهای رایج جهت کاهش اثر گرما بر عملکرد دام استفاده از فن و سیستم های خنک کننده تبخیری یا همان اسپری کردن و آبپاشی است. ارزیابی ها نشان میدهد که سیستم خنک کننده موثر در گلههای با تولید بالا منجر به بهبود آمار 98 درصدی تولید شیر در فصل تابستان شده است. علاوه بر فرآهم کردن سیستم خنک کننده نیاز به یک سری پروتکل های درمانی جهت بهبود عملکرد تولیدمثلی دام داریم که می توان به استفاده از GnRH در زمان تلقیح جهت افزایش نرخ آبستنی اشاره کرد.
تغذیه دام یکی از مهم ترین راهکارهای مدیریتی جهت کنترل تنش گرمایی میباشد. میتوان با افزایش دفعات تغذیه حرارت تولیدی را کمتر کرد. با توجه کاهش مصرف خوراک در هنگام تنش گرمایی و نیاز دام به منبع انرژی جهت تولید شیر و نیازهای نگه داری، استفاده از علوفه های با کیفیت بالا و فیبر کم جهت کم کردن تخمیر و حرارت تولیدی پیشنهاد میشود و هم چنین جیره های با انرژی بالا که می توان از غلات و چربی جهت افزایش انرژی جیره استفاده کرد. برای بهبود عملکرد تولیدمثلی دام می توان از آنتی اکسیدان استفاده کرد.
در مجموع می توان با در نظر گرفتن تمهیدات تغذیه ای و مدیریتی توان تولیدی دام را در بالاترین سطح مورد انتظار نگه داشت.
بدون دیدگاه