گاو گوشتی
گاو شیری
” سیستم های اصلاح نژادی “
اصلاح نژاد دام (Animal Breeding)، شاخه ای از علوم دامی است که به ارزیابی ارزش ژنتیکی دام می پردازد و هدف آن تثبیت ژن های موثر در افزایش بازدهی تولیدی و اقتصادی دام و متعاقبا ایجاد دام های برتر می باشد. در اصلاح نژاد دام مبتنی بر این قاعده است که محصولات و خدماتی که توسط حیوانات حاصل می شود، در واقع عملکرد ژن های آن ها و اثرات محیطی است که دام در معرض آن ها قرار می گیرد. اصلاح نژاد از طریق انتخاب ژنتیکی حیوانات برتر به عنوان والدین نسل بعد صورت می گیرد.
برتری ژنتیکی به معنی برتری در مجموعه ی خاصی از خصوصیات است که معمولا شامل بهره وری در آینده می شود اما باید صفاتی همچون باروری، مقاومت به بیماری یا طول عمر را که به هزینه های تولید مربوط می شوند را نیز در نظر گرفت. سیستم های اصلاح نژادی به دو دسته تقسیم می شوند:
- دورگه سازی (Crossbreeding): دورگه سازی عبارت است از آمیزش حیوانات دو نژاد مختلف با یکدیگر در حالت عادی نژادهایی برای آمیزش انتخاب می شوند که دارای صفات مکمل با یکدیگر باشند تا بتوانند ارزش اقتصادی نتاج را افزایش دهند. به عنوان مثال می توان به نژادهای گاو گوشتی آنگوس و شاروله اشاره کرد. آنگوس، گوشتی با کیفیت بالا تولید می کند و شاروله نیز سایز بزرگی دارد، دورگه ی حاصل از این دو، گوشتی با کیفیت و سایزی مناسب خواهد داشت.
از دیگر نکاتی که باید در دورگه سازی به آن توجه کرد هتروزیس یا Hybrid vigor است. هتروزیس زمانی رخ می دهد که عملکرد نتاج از میانگین عملکرد والدین خود بالاتر باشد. وقوع هتروزیس پدیده ای رایج در دورگه سازی است و هرچه والدین (که از دو نژاد مختلف هستند) از نظر ژنتیکی تفاوت بیشتری با یکدیگر داشته باشند هتروزیس محسوس تر خواهد بود، اما پس از چند نسل این افزایش کاهش یافته و متوقف می شود، لذا نیاز است که لاین های خالص مجددا وارد فرایند دورگه سازی شوند.
در حالت کلی هتروزیس بیشتر برای صفاتی که وراثت پذیری کمی دارند رخ می دهد، هتروزیس با ژن هایی که به صورت فردی اثر کمی دارند اما پس از تجمیع با یکدیگر اثرات بزرگی اعمال می کنند، بسیار پیوسته است. - آمیزش خویشاوندی (Inbreeding): آمیزش خویشاوندی یا درون آمیزی به آمیزش افراد یک خانواده با یکدیگر گفته می شود. درون آمیزی به عنوان عامل محدود کننده ی پایه ژنتیکی در نظر گرفته می شود زیرا تنها سبب ثبات و متمرکز شدن صفات شده و هیچ افزایشی در آن ها حاصل نمی شود.
از این نوع آمیزش به طور گسترده در موش های آزمایشگاهی استفاده می شود چرا که بیشتر این موش ها پرورش داده می شوند تا نسبت به ترکیبات و داروهایی که برای انسان مضر هستند، حساسیت بالایی داشته باشند تا محققان بتوانند با درمان های تکراری، پاسخ های مشابهی به دست آورند. آمیزش خویشاوندی در حیوانات اهلی مضر می باشد.
افزایش میزان درون آمیزی منجر به باروری کمتر، نرخ رشد آرام تر، مستعد شدن در برابر ابتلا به بیماری و افزایش نرخ مرده زایی می شود لذا دامداران سعی دارند تا از آمیزش بین حیوانات هم خون جلوگیری نمایند. اما برخی از برنامه های اصلاحی به درون آمیزی نیاز دارند، در این گونه از برنامه ها باید دقت داشت که پس از چند نسل مجددا از ژن های متنوع در گله استفاده شود.
بدون دیدگاه